در بخش اول به معرفی ساز پیانو، نحوه عملکرد این ساز و قیمت حدودی خرید ساز پیانو برای هنرجویان پرداختیم. در این مقاله قصد داریم تا به معرفی انواع پیانو بپردازیم. با توجه به پیشرفت تکنولوژی، شرکت های پیانو سازی نیز اقدام به ساخت انواع و اقسام پیانو با شکل و اندازه و صدا دهی های گوناگون کرده اند. از پیانو های بزرگ کلاسیک که از قدیم مورد توجه دوستداران موسیقی بوده تا پیانو های دیجیتالی که امروزه مجبوبیت بسیاری پیدا کرده است. در این مقاله به معرفی انواع پیانو و بررسی هر یک پرداخته ایم تا بتوانیم اطلاعات جامعی به هنرجویانی که قصد خرید یا فراگیری پیانو دارند کرده باشیم.
پیانو های گراند یا رویال
پیانو های گراند یا رویال همان نوع کلاسیک پیانو می باشد که به صورت دراز کشیده یا سطحی می باشد در سایز های مختلف وجود دارد. نحوه عملکرد این پیانو ها در مقاله بخش اول پیانو به تفصیل شرح داده شده است. در این نوع، سیم ها به صورت افقی قرار گرفته اند و چکش ها از زیر به سیم ها ضربه می زنند. این ساز صدای با شکوه و پر طنینی دارد و بیشتر در سالن های کنسرت و ارکسترهای بزرگ استفاده می شود. البته پیانوهای بسیار زیادی در گذشته رایج بوده‌اند. یک پیانو در کل دارای ۸۸ کلید است. پیانوهای بزرگ (رویال) در اندازه های مختلف ساخته می شوند که تفاوت اصلی آنها با یکدیگر در طول پیانو است. طول یک پیانو بزرگ (رویال) از قسمت جلوی کیبورد تا انتهای پشتی آن اندازه گیری می شود. امروزه با توجه به ساخت صنعتی این پیانوها قیمت آنها نیز کاهش چشمگیر پیدا کرده بگونه ای که می توان با بودجه نه خیلی زیاد اندازه های کوچک آن را تهیه کرد.
کوچکترین سایز این پیانوها Baby (بچه) نامیده می شود. طول این پیانوها از حدود ۱۴۵ سانتیمتر شروع می شود و تا حداکثر ۱۶۰ سانتیمتر ادامه دارد. پیانوهای Baby طرفداران بسیاری دارد چرا که ابعاد آنها به گونه ای است که در بسیاری از خانه ها می توان برای نگهداری آن محلی را اختصاص داد. تجربه نشان داده است که اغلب پیانوهای Baby بهتر از پیانوهای خوب دیواری نیستند پس اگر الزام خاصی ندارید، خرید یک پیانو خوب دیواری بر یک پیانو Baby ارجحیت دارد. سایز بعدی پیانوهای متوسط یا Medium Grand هستند. طول آنها از حدود ۱۶۰ سانتیمتر شروع می شود و تا حدود ۲۱۵ سانتیمتر ادامه دارد. Professional Grand سازی در حدود ۱۹۰ سانتیمتر در این رنج است که معمولآ نوازندگان حرفه در منزل از آن استفاده می کنند. از حدود ۲۰۰ ۲۱۵ سانتیمتر پیانوهای بزرگ را با نام Artist می شناسند که هنرمندان در اجراها از آنها استفاده می کنند.
طول سیم بلند، صفحه صدای وسیع و جعبه بزرگ از جمله ویژگی های این پیانوها است که به آن توانایی تولید حجم صدای بالا می دهد. با توجه به ابعاد این رنج از پیانوهای بزرگ (رویال) از آنها معمولآ بعنوان پیانوهای خاص در مدارس موسیقی، استودیوهای ضبط، سالن های کوچک و متوسط کنسرت و … استفاده می شود.
بزرگترین سایز پیانوهای بزرگ (رویال) ممکن است تا ۲۷۵ سانتیمتر هم طول داشته باشند که معمولآ جز در اجراهای بسیار جدی موسیقی و سالن های کنسرت بزرگ و تالارهای اجرای موسیقی کاربردی ندارند. برخی از این سازها در قسمت باس تعداد کلید های بیشتری هم دارند و ممکن است بجای ۸۸ تا ۹۶ کلاویه داشته باشند. پیانوها در این رنج با نامهای Half Concert یاFull Concert با توجه به طول آنها نیز نامیده شوند.
پیانو دیواری (Vertical Upright)
نوعی متفاوت از ساختار کلاسیک پیانو، پیانو دیواری است که به زبان های اروپایی به آن پیانینو یا پیانوی کوچک می گویند. همچنین پیانو آپرایت (UpRight) نام دیگر این ساز به زبان انگلیسی است. پیانو دیواری نسبت به گراند پیانو کم حجم تر و ارزان تر بوده از این رو برای استفاده در منزل مناسب تر است. سیم ها در آن به صورت عمودی قرار گرفته اند و چکش ها از جلو به سیم ها ضربه وارد می کنند. پیانوهای دیواری در ارتفاع های مختلف وجود دارند که بدون شک می توانند سلیقه شما را راضی نمایند. در اولین قدم و مهمترین پارامتر برای اینکه متوجه شوید پیانو عمودی چقدر حالت مبتدی یا حرفه ای دارد، ارتفاع پیانو دیورای می باشد. ارتفاع یک پیانو دیواری از کف زمین تا بالای آن اندازه گیری می شود (چه پیانو چرخ داشته باشد چه نداشته باشد). دلیل این امر بیشتر به این خاطر است که عرض و تقریبآ عمق پیانو ها با کمی تفاوت یکسان است و این ارتفاع ساز است که در حجم بدنه پیانو تاثیر بیشتر را می گذارد، هرچه ارتفاع بیشتر باشد پیانو حجم صوتی بیشتری دارد. حجم صوتی ارتباطی به رنگ یا شفاف و مات بودن صدا ندارد و صرفآ صوت حاصله از این پیانو قوی تر خواهد بود. چرا که پیانو بلند علاوه بر آنکه سیم های طولانی تری هم دارد، صفحه صدای (Sound Board) بزرگتری دارد که باعث تولید صدای قوی تر می گردد. ارتفاع پیانو های دیواری حرفه ای معمولا از ۱۱۰ سانتیمتر به بالامی باشد، ارتفاع این پیانو ها ممکن است در بهترین حالت به ۱۳۳ سانتیمتر هم برسد. البته ناگفته نماند که برخی از مدل های بسیار قدیمی پیانو های دیواری تا ارتفاع ۱۵۰ سانتیمتر هم ساخته شده اند، اما امروزه حداکثر در ارتفاع ۱۳۳ و اغلب ۱۳۰ سانتیمتر ساخته می شوند. فراموش نکنید که طول سیم ها، کیفیت سیستم انتقال نیرو (Action) سایز های بالای این پیانوها از بسیاری پیانوهای بزرگ (رویال) که در ابعاد کوچک ساخته می شود بهتر است.
پیانو اسپینت
پیانوهای اسپینت (Spinet) معمولآ کوتاه ترین نوع پیانوهای دیواری و از ارزانترین نوع آنها هستند. ارتفاع این پیانوها از حدود ۹۰ سانتیمتر شروع می شود و تا حداکثر ۱۰۰ سانتیمتر ادامه دارد. جعبه صدای آنها کوچک و سیستم انقال نیرو (Action) آنها ساده ترین شکل خود را دارد به همین علت، اغلب قیمت مناسبی دارند و برای مبتدی هایی که معلوم نیست در آینده نوازندگی را ادامه دهند بسیار مناسب است. فاصله سطح کی برد تا بلندترین قسمت این پیانوها بسیار کم بوده و حداکثر حدود ۲۰ سانتیمتر است.
پیانو کنسول
پیانو های کنسول (Console) است که از ارتفاع حدود ۱۰۰ سانتیمتر شروع می شود و تا حدود ۱۱۰ سانتیمتر ادامه پیدا می کند. ساختمان سازه آنها بگونه ای است که بدنه ای بسیار محکم و بادوام دارند و معمولآ در آموزشگاه ها یا مدارس موسیقی و نیز استودیوها برای تمرین نه معمولآ ضبط از آنها استفاده می شود. انواع آمریکایی این پیانوها که در بازار ایران کم هستند زیبایی خاصی دارند و روی بدنه خارجی آنها زیاد کار شده است.
اگر قصد دارید از ابتدا پیانویی بخرید که به احتمال زیاد دیگر آنرا عوض نکنید، حتمآ از نوع کنسول انتخاب کنید، چراکه قیمت و دوام خیلی خوبی دارند. بدنه این پیانوها بخصوص در قسمت کیبرد، محل قرار دادن نت موسیقی (Music Rest) و نیز دیواره های اطراف کی برد به گونه ای ساخته شده است که شباهت زیادی به پیانو های بزرگ (رویال) دارد. به تفاوت سطح بالایی پیانو از کیبرد در پیانوهای اسپینت و کنسول دقت کنید.
پیانوهای دیجیتال
پیانو های دیجیتال همانطور که از نام آن پیداست از تکنولوژی دیجیتال برای تولید اصوات استفاده می کنند و از این منظر با پیانو های مکانیکی یا آکوستیک که از سیستم سیم و چکش بهره می گیرند کاملاً متفاوت هستند. صدای این نوع پیانو با الگو برداری از صدای پیانو های آکوستیک ساخته شده است که به این الگو ها که از همه نت های یک پیانو ساخته شده اند سمپل گفته می شود. این اصوات در هنگام نواختن به کمک بلندگوهای پیانو تقویت و پخش می شود. گرچه سیستم دیجیال تولید صوت هنوز نتوانسته جایگزین سیستم های آکوستیک که از ارتعاش سیم و انتشار صوت در هوا بهره می گیرند شود ولی به دلیل امکانات و شرایط آسانی که امروزه فراهم کرده اند این نوع پیانو توانسته جایگاه خود را در بازار پر رقابت پیانو تثبیت کرده و نظر بسیاری از کاربران پیانو را به خود جلب کند. پیانوهای دیجیتال امروزی چه از لحاظ صدا و چه از لحاظ کیفیت لمس و پاسخ کلاویه ها به اندازه های یک پیانو آکوستیک بسیار نزدیک شده اند. بگونه ای که امروزه در بسیاری از استودیوهای ضبط به دلیل سهولت صدا گیری از پیانو دیجیتال، معمولآ از آنها برای ضبط موسیقی استفاده می شود. شما با هزینه ای که برای خرید یک پیانو زیر متوسط آکوستیک می پردازید می توانید یک پیانو خوب دیجیتال خریداری کنید. بعنوان مثال شما هرگز نخواهید توانست با حدود دو میلیون تومان یک پیانو آکوستیک قابل قبول خریداری کنید، اما با همین مبلغ می توانید یک پیانوی دیجیتال تهیه کنید. جای هیچگونه نگرانی هم نیست، چنانچه پیانو دیجیتال را از فروشگاه های معتبر و احیانآ نمایندگی آن که اخیرآ در تهران بسیاری از مارک ها نمایندگی دارند تهیه کنید، هیچ گونه خطری سرمایه گذاری شما را تهدید نمی کند. تکنولوژی ساخت این دستگاه ها آنقدر پیشرفته کرده است که بندرت مشکل خاصی برای آنها بوجود می آید.
گردآورنده: سپیدخت حکیمی